یادداشت// بهزاد عمران زاده
معمولاً در هر سختی، دشواری و مرارتی که چه در مقیاس فردی و چه در مقیاس کل جامعه بروز می‌کند، اگر از زاویه دید درستی به موضوع نگریسته شود و مواجهه فعالانه و امیدوارانه‌ای با مسئله انجام پذیرد، باوجود همه دشواری‌ها و نگرانی‌هایی که آن سختی و مرارت به وجود می‌آورد؛ می‌توان تحقق مجموع‌های از دستاوردها و برکات ارزشمند را متصور بود که از آن به قاعده‌ی تبدیل تهدید به فرصت یاد می‌شود.
گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ دکتر بهزاد عمران زاده: ماجرای پاندمی ویروس کرونا نیز از این قاعده مستثنا نیست. بر اساس همین منطق و قاعده هست که در روزهای اوج‌گیری این ویروس در کشور و ابتلای سراسری که به این بیماری شکل گرفت، مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) ضمن تشکر فراوان از همه دست‌اندرکاران امر به‌ویژه جامعه پزشکی و پرستاری کشور، در پایان با اشاره به موضوع فوق، متذکر شدند که "تجربیاتی که ما در این زمینه به‌دست می‌آوریم و فعالیتی که مردم می‌کنند، دستگاه‌ها می‌کنند و درواقع یک رزمایش عمومی در این زمینه انجام می‌گیرد، این می‌تواند یک دستاورد باشد. اگر این دستاوردها را داشته باشیم، بلا برای ما تبدیل می‌شود به نعمت، تهدید تبدیل می‌شود به فرصت"[۱] حال که سیر گسترش ویروس کرونا در کشور مهار گشته و بستر سلامت عمومی و آرامش روانی زیادی در کشور فراهم گردیده است، شایسته است که از منظر فوق این پدیده موردبررسی قرار گیرد. بر همین اساس برخی از مهم‌ترین برکات و جلوه‌های تبدیل تهدید به فرصت در بستر این اپیدمی بیولوژیک در کشور را می‌توان شرح زیر نام برد:
ارتقاء انسجام اجتماعی در کشور
منظور از انسجام اجتماعی توافق جمعی میان اعضای یک جامعه است. معمولاً سطح بالای انسجام اجتماعی زمانی است که کنش‌های افراد، اخلاقی و معطوف به یک جمع باشد. در این کنش‌ها مسئولیت و وفاداری در قبال دیگران به‌حداعلای خود می‌رسد. درواقع می‌توان انسجام اجتماعی را به احساس یکپارچگی افراد جامعه، روابط دوستانه و محبت‌آمیز آن‌ها بر اساس ارزش‌های مشترک و منسجم تعریف کرد.
طی دو ماه گذشته و از ابتدای بروز بحران کرونا در کشور، میزان بالای اتحاد و انسجامی که در سطح ملی و در میان همه افراد جامعه اعم از گروه‌ها و اقشار مختلف مردم، ذیل مفاهیمی، چون شکست کرونا، در خانه ماندن، رعایت پروتوکل‌های بهداشتی و ... شکل گرفت، نمایشی زیبا از یک هماهنگی، همکاری و انسجام اجتماعی ملی و عمومی در راستای یک هدف مشترک بود که نتیجه خود را در "کنترل سریع" این بیماری در مقایسه با کشورهای به‌ظاهر توسعه‌یافته نشان داد.
کسب تجارب ارزشمند در مدیریت بحران‌های بیولوژیک
جدای از تحلیل‌ها و تفسیرهای متعددی که در خصوص منشأ انسانی یا طبیعی این بیماری وجود داشت و دارد، کل اقدامات انجام‌شده جهت کنترل این بحران در سطح کشور، اعم از تأمین لوازم و تجهیزات موردنیاز مردم و بیمارستان‌ها، نحوه مدیریت و نظارت بر توزیع آن‌ها، فعالیت رسانهای و اطلاع‌رسانی در خصوص بیماری و نحوه پاسخ به افکار عمومی، پیشگیری از ابتلاهای جدید و درمان بیماران و ...؛ تجارب ارزشمندی را در مدیریت این بحران و اپیدمی زیستی که برای اولین بار در این سطح وسیع در کشور بروز پیداکرده بود، به‌دست داد که به‌شرط مستندسازی و تجربه نگاری می‌تواند در موارد مشابه آتی و جنگ‌های بیولوژیک احتمالی مورداستفاده و بهره‌برداری قرار گیرد.
نمایش مجدد «ما می‌توانیم» و اهمیت خودکفایی
دقیقاً همانند زمان دفاع مقدس که ما در دسترسی به انواع تجهیزات و ادوات نظامی در محدودیت و تحریم قرار داشتیم، ولی بااراده و عزم راسخ این محدودیت‌ها را تبدیل به فرصت کردیم و با شروع ساخت و تولید آن‌ها یک‌بار کشور را برای همیشه از وابستگی به شرق و غرب درزمینه نظامی رها کردیم، در موضوع کرونا نیز باوجود همه محدودیت‌ها و تحریم‌های ظالمانه‌ای که توسط چند کشور سلطه‌گر به‌ویژه درزمینه پزشکی علیه ما اعمال‌شده است، ساخت کیت‌های آزمایشگاهی، تجهیزات و مواد ضدعفونی‌کننده، تولید گسترده وسایل مراقبتی اعم از ماسک، گان و ... جلوه دیگری از توانمندی ملی بود که بار دیگر فعل توانستن و ما می‌توانیم را در کنار اهمیت خودکفایی در ملزومات حیاتی در کشور به نمایش گذاشت. حال این حماسه در شرایطی رقم خورد که همان کشورهای سلطه‌گر تحریم کننده‌ی مغرور خود برای تأمین لوازم و تجهیزات فوق، مجبور به راهزنی و دزدی بین‌المللی از همدیگر شدند.
جلوهگری فرهنگ عمومی والا در ایران و افول اخلاقی در غرب
برخلاف برخی کشورهای به‌ظاهر متمدن و توسعه‌یافته غربی که شهروندانشان با هجوم به فروشگاه‌ها و خالی کردن آن‌ها و دامن زدن به خشونت‌های خانگی به‌ویژه علیه زنان و کودکان و اقدام به خرید اسلحه جهت خود مراقبتی از دستبرد دیگران ازیک‌طرف و نهادهای عمومی و بهداشتی‌شان با تقسیم بیماران به دو دسته ارزشمند و بی‌ارزش و نادیده گرفتن سالخوردگان، پرده از ظاهر خودساخته فریبنده و متمدنانه غرب کنار زدند؛ در مقابل ملت ایران اسلامی با یک متانت ملی و عمومی زیبا و پرهیز از هجوم و یورش به مراکز فروشگاهی و با حفظ آرامش خود نه تنها دچار آسیب‌های فوق نشدند بلکه در مرتب‌های والاتر با نمایش ایثارها، محبت‌ها، فداکاری‌ها، همدلی‌ها و ازخودگذشتگی‌ها نشان دادند که مدنیت، اخلاق و فرهنگ عمومی والا گوهری است ارزشمند بر تارک جامعه اسلامی ایران، که معمولاً خلاف آن توسط غرب اندیشان و غرب‌گرایان تبلیغ می‌شود.
اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی
با گسترش ویروس کرونا در غرب و استیصال و درماندگی نظام‌های غربی در مقابل گسترش آن و تقدیم بیشترین تلفات انسانی در دنیا، بسیاری از اندیشمندان و استراتژیست‌های غربی از عیان شدن باطن مدرنیته و ناتمام خواندن آن و ناکارآمدی نظام لیبرال سرمایه‌داری سخن میگویند. این در حالی است که در جامعه ایران با شکل‌گیری الگوی مشارکت اجتماعی اسلامی با محوریت مردم، نهادهای مردمی_اجتماعی و حاکمیت به‌عنوان سه ضلع این الگو، مشارکت ملی ویژهای در مدیرت بحران کرونا ایجاد شد.
مردم با همکاری فوق‌العاده و تبعیت از دستورات ستادهای مسئول و همچنین نقش‌آفرینی در کمک همدلانه به همنوعان خود؛ نهادهای اجتماعی مثل مسجد و هیئت ازیک‌طرف و نهادهای مردمی مثل بسیج، گروه‌های جهادی و بخشی از سمن‌ها از طرف دیگر با ایفای نقش اجتماعی گسترده در همه‌ی عرصه‌ها از تولید تجهیزات، کنترل و پیشگیری بیماری گرفته تا کمک‌رسانی به کادر درمان و مددکاری و یاریگری آسیب‌دیدگان از کرونا؛ و درنهایت حاکمیت اعم از نهادهای دولتی و نظامی مثل سپاه و ارتش و در رأس همه این‌ها هدایت و راهبری کلان و بی‌بدیل رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) با مدیریت و اقدام به‌موقع موجبات اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی را در مقابل سایر نظام‌ها فراهم کردند.
گرایش بیشتر مردم به دین و خدا و افزایش معنویت در جامعه
نظرسنجی‌ها و بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد که علیرغم تعطیلی اماکن مذهبی در کشور اعم از مساجد، زیارتگاه‌ها و هیئات و حسینیه‌ها در دوران کرونا، براثر مرگ آگاهی ناشی از این بیماری توجه مردم به دین و خداوند بیشتر شده است. از طرف دیگر همین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که اکثر مردم در ایران دوران برای حفظ آرمش روحی و روانی خود از دعا و راز و نیاز باخدا بهره برده‌اند و بخش زیادی از مردم اوقات فراغت خود را به این نحو گذرانده‌اند که برآیند همه این‌ها حاکی از افزایش دین‌داری و معنویت در جامعه می‌باشد. این‌همه در حالی است که سالهاست بنگاه‌های رسانهای و تبلیغی و ماهوارهای غربی از هیچ تلاشی در راستای دین‌گریزی مردم و کاهش تعلقات دینی و درنهایت تغییر سبک زندگی در کشور دریغ نکرده‌اند.
افزایش سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری در کشور
طی سال‌های اخیر و در پی برخی رویدادها و همچنین پرداخت‌های رسانهای که با محوریت پزشکان صورت گرفته بود، ازجمله در موضوع مالیات بر درآمد، افزایش تعرفه‌های پزشکی و موضوع تعارض منافع موجود در نظام مدیریت پزشکی، سرمایه اجتماعی این قشر از جامعه دچار خدشه و آسیب فراوان گردیده بود. در اپیدمی اخیر با توجه به نوع ایفای نقش جهادگرانه و ایثارگونه‌ای که جامعه پزشکی و پرستاری کشور انجام داد و با تقدیم شهدای خدمت در این عرصه و فعالیت شبانه‌روزی همدلانه در رسیدگی به بیماران و در سایه مسئولیت‌پذیری و تعهّد انسانی و دینیِ کادر مجموعه‌های درمانی کشور، سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری کشورترمیم و افزایش زیادی را شاهد بوده است. البته بدیهی است که ادامه و یا حفظ این روند منوط به حل برخی موضوعات مطرح در این حوزه ازجمله مساله تعارض منافع و اجرای صحیح مالیات بر درآمد است که به نظر می‌رسد قاطبه پزشکان کشور به‌جز افراد معدودی همراهی لازم را در این زمینه‌دارند.
ارتقاء انسجام اجتماعی در کشور
منظور از انسجام اجتماعی توافق جمعی میان اعضای یک جامعه است. معمولاً سطح بالای انسجام اجتماعی زمانی است که کنش‌های افراد، اخلاقی و معطوف به یک جمع باشد. در این کنش‌ها مسئولیت و وفاداری در قبال دیگران به‌حداعلای خود می‌رسد. درواقع می‌توان انسجام اجتماعی را به احساس یکپارچگی افراد جامعه، روابط دوستانه و محبت‌آمیز آن‌ها بر اساس ارزش‌های مشترک و منسجم تعریف کرد.
طی دو ماه گذشته و از ابتدای بروز بحران کرونا در کشور، میزان بالای اتحاد و انسجامی که در سطح ملی و در میان همه افراد جامعه اعم از گروه‌ها و اقشار مختلف مردم، ذیل مفاهیمی، چون شکست کرونا، در خانه ماندن، رعایت پروتوکل‌های بهداشتی و ... شکل گرفت، نمایشی زیبا از یک هماهنگی، همکاری و انسجام اجتماعی ملی و عمومی در راستای یک هدف مشترک بود که نتیجه خود را در "کنترل سریع" این بیماری در مقایسه با کشورهای به‌ظاهر توسعه‌یافته نشان داد.
کسب تجارب ارزشمند در مدیریت بحران‌های بیولوژیک
جدای از تحلیل‌ها و تفسیرهای متعددی که در خصوص منشأ انسانی یا طبیعی این بیماری وجود داشت و دارد، کل اقدامات انجام‌شده جهت کنترل این بحران در سطح کشور، اعم از تأمین لوازم و تجهیزات موردنیاز مردم و بیمارستان‌ها، نحوه مدیریت و نظارت بر توزیع آن‌ها، فعالیت رسانهای و اطلاع‌رسانی در خصوص بیماری و نحوه پاسخ به افکار عمومی، پیشگیری از ابتلاهای جدید و درمان بیماران و ...؛ تجارب ارزشمندی را در مدیریت این بحران و اپیدمی زیستی که برای اولین بار در این سطح وسیع در کشور بروز پیداکرده بود، به‌دست داد که به‌شرط مستندسازی و تجربه نگاری می‌تواند در موارد مشابه آتی و جنگ‌های بیولوژیک احتمالی مورداستفاده و بهره‌برداری قرار گیرد.
نمایش مجدد «ما می‌توانیم» و اهمیت خودکفایی
دقیقاً همانند زمان دفاع مقدس که ما در دسترسی به انواع تجهیزات و ادوات نظامی در محدودیت و تحریم قرار داشتیم، ولی بااراده و عزم راسخ این محدودیت‌ها را تبدیل به فرصت کردیم و با شروع ساخت و تولید آن‌ها یک‌بار کشور را برای همیشه از وابستگی به شرق و غرب درزمینه نظامی رها کردیم، در موضوع کرونا نیز باوجود همه محدودیت‌ها و تحریم‌های ظالمانه‌ای که توسط چند کشور سلطه‌گر به‌ویژه درزمینه پزشکی علیه ما اعمال‌شده است، ساخت کیت‌های آزمایشگاهی، تجهیزات و مواد ضدعفونی‌کننده، تولید گسترده وسایل مراقبتی اعم از ماسک، گان و ... جلوه دیگری از توانمندی ملی بود که بار دیگر فعل توانستن و ما می‌توانیم را در کنار اهمیت خودکفایی در ملزومات حیاتی در کشور به نمایش گذاشت. حال این حماسه در شرایطی رقم خورد که همان کشورهای سلطه‌گر تحریم کننده‌ی مغرور خود برای تأمین لوازم و تجهیزات فوق، مجبور به راهزنی و دزدی بین‌المللی از همدیگر شدند.
جلوهگری فرهنگ عمومی والا در ایران و افول اخلاقی در غرب
برخلاف برخی کشورهای به‌ظاهر متمدن و توسعه‌یافته غربی که شهروندانشان با هجوم به فروشگاه‌ها و خالی کردن آن‌ها و دامن زدن به خشونت‌های خانگی به‌ویژه علیه زنان و کودکان و اقدام به خرید اسلحه جهت خود مراقبتی از دستبرد دیگران ازیک‌طرف و نهادهای عمومی و بهداشتی‌شان با تقسیم بیماران به دو دسته ارزشمند و بی‌ارزش و نادیده گرفتن سالخوردگان، پرده از ظاهر خودساخته فریبنده و متمدنانه غرب کنار زدند؛ در مقابل ملت ایران اسلامی با یک متانت ملی و عمومی زیبا و پرهیز از هجوم و یورش به مراکز فروشگاهی و با حفظ آرامش خود نه تنها دچار آسیب‌های فوق نشدند بلکه در مرتب‌های والاتر با نمایش ایثارها، محبت‌ها، فداکاری‌ها، همدلی‌ها و ازخودگذشتگی‌ها نشان دادند که مدنیت، اخلاق و فرهنگ عمومی والا گوهری است ارزشمند بر تارک جامعه اسلامی ایران، که معمولاً خلاف آن توسط غرب اندیشان و غرب‌گرایان تبلیغ می‌شود.
اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی
با گسترش ویروس کرونا در غرب و استیصال و درماندگی نظام‌های غربی در مقابل گسترش آن و تقدیم بیشترین تلفات انسانی در دنیا، بسیاری از اندیشمندان و استراتژیست‌های غربی از عیان شدن باطن مدرنیته و ناتمام خواندن آن و ناکارآمدی نظام لیبرال سرمایه‌داری سخن میگویند. این در حالی است که در جامعه ایران با شکل‌گیری الگوی مشارکت اجتماعی اسلامی با محوریت مردم، نهادهای مردمی_اجتماعی و حاکمیت به‌عنوان سه ضلع این الگو، مشارکت ملی ویژهای در مدیرت بحران کرونا ایجاد شد.
مردم با همکاری فوق‌العاده و تبعیت از دستورات ستادهای مسئول و همچنین نقش‌آفرینی در کمک همدلانه به همنوعان خود؛ نهادهای اجتماعی مثل مسجد و هیئت ازیک‌طرف و نهادهای مردمی مثل بسیج، گروه‌های جهادی و بخشی از سمن‌ها از طرف دیگر با ایفای نقش اجتماعی گسترده در همه‌ی عرصه‌ها از تولید تجهیزات، کنترل و پیشگیری بیماری گرفته تا کمک‌رسانی به کادر درمان و مددکاری و یاریگری آسیب‌دیدگان از کرونا؛ و درنهایت حاکمیت اعم از نهادهای دولتی و نظامی مثل سپاه و ارتش و در رأس همه این‌ها هدایت و راهبری کلان و بی‌بدیل رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) با مدیریت و اقدام به‌موقع موجبات اثبات کارآمدی نظام سیاسی و اجتماعی مردمسالاری دینی را در مقابل سایر نظام‌ها فراهم کردند.
گرایش بیشتر مردم به دین و خدا و افزایش معنویت در جامعه
نظرسنجی‌ها و بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد که علیرغم تعطیلی اماکن مذهبی در کشور اعم از مساجد، زیارتگاه‌ها و هیئات و حسینیه‌ها در دوران کرونا، براثر مرگ آگاهی ناشی از این بیماری توجه مردم به دین و خداوند بیشتر شده است. از طرف دیگر همین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که اکثر مردم در ایران دوران برای حفظ آرمش روحی و روانی خود از دعا و راز و نیاز باخدا بهره برده‌اند و بخش زیادی از مردم اوقات فراغت خود را به این نحو گذرانده‌اند که برآیند همه این‌ها حاکی از افزایش دین‌داری و معنویت در جامعه می‌باشد. این‌همه در حالی است که سالهاست بنگاه‌های رسانهای و تبلیغی و ماهوارهای غربی از هیچ تلاشی در راستای دین‌گریزی مردم و کاهش تعلقات دینی و درنهایت تغییر سبک زندگی در کشور دریغ نکرده‌اند.
افزایش سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری در کشور
طی سال‌های اخیر و در پی برخی رویدادها و همچنین پرداخت‌های رسانهای که با محوریت پزشکان صورت گرفته بود، ازجمله در موضوع مالیات بر درآمد، افزایش تعرفه‌های پزشکی و موضوع تعارض منافع موجود در نظام مدیریت پزشکی، سرمایه اجتماعی این قشر از جامعه دچار خدشه و آسیب فراوان گردیده بود. در اپیدمی اخیر با توجه به نوع ایفای نقش جهادگرانه و ایثارگونه‌ای که جامعه پزشکی و پرستاری کشور انجام داد و با تقدیم شهدای خدمت در این عرصه و فعالیت شبانه‌روزی همدلانه در رسیدگی به بیماران و در سایه مسئولیت‌پذیری و تعهّد انسانی و دینیِ کادر مجموعه‌های درمانی کشور، سرمایه اجتماعی جامعه پزشکی و پرستاری کشورترمیم و افزایش زیادی را شاهد بوده است. البته بدیهی است که ادامه و یا حفظ این روند منوط به حل برخی موضوعات مطرح در این حوزه ازجمله مساله تعارض منافع و اجرای صحیح مالیات بر درآمد است که به نظر می‌رسد قاطبه پزشکان کشور به‌جز افراد معدودی همراهی لازم را در این زمینه‌دارند.
/انتهای پیام/
اخبار مرتبط
ارسال نظر
این هر چه باشد، دموکراسی نیست!
نقش غزه در ساخت خاورمیانه جدید
مهاجر مهمان نیست!
خانواده در حاشیه خانه مدرن!
میلیاردرها برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
دانش‌آموزان را تبدیل به عدد نکنیم
چرا آمریکا بر طبل نظامی‌گری می‌کوبد؟
منفعت و قدرت، شکاف‌های قومی در کشور را فعال می‌کند
«بسیج» هنوز هم دارویی برای جامعه ایران است
«شکاف خلاقیت» دانش‌آموز مصرف‌گرا تحویل جامعه می‌دهد
کودکان فلسطینی را بکشید تا به من رأی بدهند!
پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها؛ بیایید کمک!
غزه؛ تراژدی غمبار انسانیت
بحران ازدواج مهم‌تر از کاهش نرخ فرزندآوری!
مقاومت فرهنگی در مواجهه با جهانی‌سازی در سطح اقوام ما جاری است
یک قدرت جدید و باورنکردنی
سرمایه‌داری برای خنثی‌کردن دیگران به خرده‌فرهنگ‌ها اجازه هویت‌یابی می‌دهد
خنجر یمنی روی گلوی استعمار!
رویکرد نمایشی در سیستم «سنجش» نظام آموزشی کشور!
مسلمانان در این زمینه عقب‌نشینی نمی‌کنند
پرونده ها
