زخمی‌ها شهید می‌شوند و مریض‌ها می‌میرند!

گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ «هر کسی زخمی شود به شهادت می‌رسد و هر کس مریض شود می‌میرد»؛ این بخشی از توصیفِ دردناک «دکتر مروان همص» رئیس بیمارستان‌های صحرایی وزارت بهداشت غزه است که درباره حال این روزهای غزه روایت کرده است، اما مرگ چهره دیگری هم دارد و آن زندگی است! حقیقتِ ماجرای در جریان این روزهای غزه «ایستادگی مردمی در برابر کسانی است که سوار بر ارابه‌ها بر ناقوس مرگ می‌دمند.» حالا تصویر دکتر حسام ابوصفیه، مدیر بیمارستان کمال عدوان مقابل ماست در حالی که دو تانک ارتش اسرائیل او را نشانه گرفته‌اند.

بیش از یک سال و ۶ ماه از آغاز طوفان الاقصی گذشته، واقعیت موجود شمال نوار غزه تداوم یک نسل‌کشی تمام‌عیار علیه فلسطینی‌هاست و حقیقت نهفته در این عرصه تلاش برای برگرداندن زندگی به تن نیمه‌جان فلسطینی‌ها از طریق احیای سیستم بهداشت و درمان در غزه است. شاید سؤال اصلی هم در همین لحظه خلق شود که؛ «چه دستگاه و نظامی سیستم درمانی غزه را سرپا نگه داشته در حالی که بارها و بارها مورد حمله قرار گرفته‌اند؟» و در پی این سؤال، پرسشی بنیادی‌تر پدیدار می‌شود، «غزه چه‌طور همچنان زنده مانده است؟»

آن‌طور که مروان همص توصیف کرده رژیم اشغالگر از زمان طوفان الاقصی بیمارستان‌ها را که نماد زندگی است، به‌صورت تعمدی و برنامه‌ریزی شده هدف قرار می‌دهد و در این راستا وزارت بهداشت، سازمان بهداشت جهانی و نهادهای محلی و بین‌المللی برای ایجاد بیمارستان‌های صحرایی و رساندن دارو و تجهیزات پزشکی به این مناطق با موانعی از سوی اسرائیل مواجه هستند. [1]

البته در سایر نقاط دیگر نوار غزه نیز وضع به همین صورت است. بر اساس گزارش‌ها از زمان شروع طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) بیمارستان‌ها از اهداف اصلی رژیم صهیونیستی برای بمباران بوده است. حمله به بیمارستان «المعمدانی» در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۲۵ مهر ۱۴۰۲) توسط ارتش اشغالگر اسرائیلی -یعنی تنها پس از ۱۰ روز از آغاز جنگ علیه فلسطینی‌ها- نخستین سند ثبت شده از جنایت رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه بود، نیروهای اشغالگر در تجاوز به نوار غزه از همان ابتدا در چهارچوب «جنگ بیمارستان‌ها» [2] حمله به مراکز پزشکی را در دستور کار خود قرار دادند.

گزارش‌ها از زمان شروع طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) بیمارستان‌ها از اهداف اصلی رژیم صهیونیستی برای بمباران بوده است. حمله به بیمارستان «المعمدانی» در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۲۵ مهر ۱۴۰۲) توسط ارتش اشغالگر اسرائیلی -یعنی تنها پس از 10 روز از آغاز جنگ علیه فلسطینی‌ها- نخستین سند ثبت شده از جنایت رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه بود.

به گفته مقامات بهداشتی غزه، تداوم بمباران بیمارستان‌ها توسط رژیم اشغالگر باعث توقف فعالیت اکثر این مراکز پزشکی شده است. به‌طوری‌که تا لحظه نگارش این گزارش در شهر غزه هیچ بیمارستان دولتی فعال نبوده و فقط ۴ بیمارستان غیردولتی در حال فعالیت هستند که بارزترین آن بیمارستان المعمدانی است؛ آن هم امکان ارائه تمام خدمات پزشکی لازم مانند جراحی‌های تخصصی را ندارد. همچنین محدودیت‌های اسرائیلی موجب شد بیمارستان اردنی که تنها بیمارستان صحرایی در شمال غزه بود، از ارائه خدمت‌رسانی خارج شده و در این میان تلاش جمعیت هلال‌احمر برای ایجاد یک بیمارستان صحرایی دیگر در شهر غزه بی‌نتیجه مانده است؛ حالا می‌توانیم بگوییم به جز خدمات ناقص چند بیمارستان در شمال غزه دیگر بیمارستان‌ها قادر به ارائه خدمات نیستند.

همص در تشریح وضعیت بهداشتی غزه پیش از بازداشت دکتر ابوصفیه گفت: «در نتیجه فشار اسرائیل بر پزشکان، امکان هیچ‌گونه خدمات جراحی در شمال غزه وجود ندارد و جراحان متخصص یا روانه شهر غزه می‌شوند و یا اینکه توسط نیروهای اسرائیلی بازداشت می‌شوند؛ مانند جراحان بیمارستان کمال عدوان. تنها پزشک جراح حاضر در شمال غزه نیز دکتر حسام ابوصفیه، مدیر بیمارستان کمال عدوان است.»

دکتر همص که قبلاً رئیس بیمارستان دولتی ابو یوسف نجار در شهر رفح بوده بالاجبار راهی شهر خان‌یونس شده و در بیمارستان ناصر فعالیت دارد، اما احساس امنیت نمی‌کند و می‌گوید: «اینجا می‌نشینم و هر لحظه منتظر هستم تا تانک‌های اسرائیلی ما را محاصره کنند.»

«رائد حمس»، سخنگوی جمعیت هلال‌احمر فلسطین نیز گفت: «برای مقابله با وضعیت نابسامان بهداشتی در نوار غزه تلاش‌هایی برای ایجاد بیمارستان صحرایی در شمال غزه در حال انجام است. ضمن اینکه بعد از اینکه سیستم بهداشت از کار افتاد، یک مرکز پزشکی در محله النصر در شمال ظهر غزه ایجاد شد تا به تعداد زیادی از زخمی‌ها رسیدگی کند. جمعیت هلال‌احمر نیز در ایام جنگ ۲۷ مرکز پزشکی مانند این مرکز در سطح نوار غزه ایجاد کرده افزون بر اینکه در جنوب نوار غزه نیز دو بیمارستان صحرایی ایجاد کرده است. مضاف بر این دو بیمارستان صحرایی و بیمارستان تخصصی صحرایی کویت، پنج بیمارستان صحرایی در جنوب نوار غزه وجود دارد که نهادهای بین‌المللی بر آن نظارت دارند که در راستای کمک‌رسانی به بیمارستان‌های دولتی، خدمات پزشکی ارائه می‌دهند؛ البته اغلب نیز خدمات فوریت‌های اولیه است و بیشتر این بیمارستان‌ها به دلیل ممانعت اسرائیل با کمبود تجهیزات پیشرفته پزشکی مواجه هستند. در شهر رفح نیز به دلیل حملات اسرائیلی؛ بیمارستان صحرایی اماراتی که بزرگ‌ترین بیمارستان صحرایی محسوب می‌شود و از بیشترین کادر پزشکی، تجهیزات و خدمات تخصصی در نوار غزه برخوردار است، از خدمت‌رسانی خارج شده است.»

طبق آخرین گزارش وزارت بهداشت غزه در هشتم آوریل (۱۹ فروردین ۱۴۰۴) پس از گذشت ۱۸ ماه از آغاز طوفان الاقصی، حمله نیرو‌های اشغالگر اسرائیلی به نوار غزه منجر به شهادت ۵۰۸۱۰ نفر و زخمی‌شدن ۱۱۵۶۸۸ فلسطینی شده است که در این میان ۱۵۷ پزشک، ۳۶۶ پرستار، ۲۲۲ امدادگر، ۹۰ داروساز و ۵۳۳ کادر اداری در جریان حمله عامدانه و هدفمند علیه پزشکان به شهادت رسیده‌اند که اغلب آنها هدف ترور بوده‌اند. همچنین تعداد ۳۶۰ نفر از اعضای کادر درمان از جمله حسام ابوصفیه در غزه توسط رژیم صهیونیستی بازداشت شده‌اند.

غزه و ۳۵ بیمارستانی که دیگر نیست

خدمات بهداشتی در نوار غزه، تقریباً به دو میلیون فلسطینی توسط وزارت بهداشت فلسطین، آژانس امدادرسانی سازمان ملل (آنروا) و سازمان‌های غیردولتی و برخی از نهادهای خصوصی ارائه می‌شد و ساکنان این باریکه از خدمات پزشکی بیش از ۳۵ بیمارستان استفاده می‌کردند که از این تعداد ۱۳ بیمارستان دولتی است که توسط وزارت بهداشت اداره می‌شود، دو بیمارستان وابسته به وزارت داخلی و باقی بیمارستان‌ها نیز غیردولتی و خصوصی است که تمامی این بیمارستان‌ها در ۵ منطقه از نوار غزه توزیع شده‌اند؛ شمال غزه، مرکز غزه، دیر البلح، خان‌یونس و رفح.

تعداد تخت‌های بیمارستان‌های غزه قبل از حمله اسرائیل به مردم غزه به ۳۴۱۲ تخت می‌رسید که بیمارستان‌های دولتی از ۲۶۷۴، بیمارستان‌های غیردولتی از ۵۲۷ تخت، وزارت داخلی از ۱۳۰ تخت و بیمارستان‌های خصوصی نیز از ۸۱ تخت برخوردار بودند. ۱۵۹ مرکز فوریت‌های پزشکی نیز در نوار غزه وجود دارد که فعالیت آن با نظارت مرکز فوریت‌های بهداشتی وزارت بهداشت است که ۵۲ مرکز آن وابسته به وزارت بهداشت، ۲۲ مرکز وابسته به آنروا، ۸۰ مرکز و کلینیک خصوصی نیز وابسته به سازمان‌های غیردولتی است که ارائه خدمات ۱۹ مرکز آن طبق چارچوب وزارت بهداشت است. افزون بر اینکه ۵ مرکز نیز مختص خدمات پزشکی نظامی است. [3]

قوانین ناکارآمد بین‌المللی در غزه

بر اساس کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل‌های الحاقی اول و دوم به کنوانسیون‌های ژنو در سال ۱۹۷۷ و کنوانسیون‌های لاهه در سال ۱۹۵۴، قانون بین‌المللی حمایت عمومی را از جایگاه‌های شهری فراهم کرده است که این جایگاه شامل منازل، مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و... می‌شود. در کنوانسیون چهارم ژنو برای بیمارستان‌ها حمایت ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. به‌طوری‌که حمله به بیمارستان‌های شهری در هیچ حالی، جایز نیست.

در ماده ۱۸ کنوانسیون چهارم ژنو تأکید شده است: «بیمارستان‌های غیرنظامی که به‌منظور مراقبت از مجروحان و بیماران، بیماران ناتوان و موارد مرتبط با زایمان ایجاد شده‌اند، نباید در هیچ شرایطی هدف حمله قرار بگیرند و بایستی همواره مورد محافظت طرف‌های درگیری قرار بگیرند.»

در ماده ۱۸ کنوانسیون چهارم ژنو تأکید شده است: «بیمارستان‌های غیرنظامی که به‌منظور مراقبت از مجروحان و بیماران، بیماران ناتوان و موارد مرتبط با زایمان ایجاد شده‌اند، نباید در هیچ شرایطی هدف حمله قرار بگیرند و بایستی همواره مورد محافظت طرف‌های درگیری قرار بگیرند.»

همچنین در ماده ۱۹ کنوانسیون ژنو نیز تصریح شده است: «حفاظتی که بیمارستان‌های غیرنظامی از آن برخوردارند، متوقف نخواهد شد، مگر اینکه از آنها برای ارتکاب اعمال زیان‌بار- خارج از وظایف بشردوستانه- علیه دشمن استفاده شود. با این حال، حفاظت ممکن است تنها پس از صدور اخطار مقتضی، ذکر جزئیات تمامی موارد مرتبط و اعلام یک محدودیت زمانی معقول و پس از عدم توجه به این هشدار، متوقف شود.» و همچنین تصریح شده است: «پرستاری از افراد بیمار یا مجروحان نیروهای مسلح در این بیمارستان‌ها و یا وجود سلاح‌های سبک و مهماتی که از این نیروها گرفته شده و هنوز به دست سرویس مرتبط نرسیده است، برای دشمن مضر نیست.»

در سال ۱۹۷۰ نیز مجمع‌عمومی سازمان ملل متحد، قانونی را به تصویب رساند که بر مبنای آن هدف قرار دادن مناطق اطراف بیمارستان‌ها و یا پناهگاه‌ها و کادر پزشکی ممنوع است و نبایستی مورد هدف حملات نظامی واقع شود.

علی‌رغم وجود چنین قوانین صریحی در حمایت از بیمارستان‌ها، اما آنچه که به‌کرات در تیتر اخبار دیده می‌شود، تداوم جنایات نیروهای اشغالگر صهیونیستی علیه بیمارستان‌ها و کادر پزشکی در کنار جایگاه‌های دیگر شهری مانند منازل، مدارس و مساجد است.

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در نوامبر ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) اعلام کرده اسرائیل مستندی دال بر حضور جنبش حماس در بیمارستان‌های غزه ارائه نکرده است. این خبرگزاری ذکر کرد طی چندین ماه تحقیقی را انجام داده که از حملات اسرائیل به بیمارستان‌های العوده، اندونزی و کمال عدوان در نوار غزه شواهدی را جمع‌آوری کرده و با ۳۰ بیمار و شاهد و کارمندان بیمارستان افزون بر مسئولان اسرائیلی مصاحبه کرده است که نتیجه تحقیق این بوده که مستندی دال بر حضور مبارزان حماس در بیمارستان‌ها وجود ندارد.

آیا حماس در بیمارستان‌ها مخفی شده است؟!

اسرائیل به‌منظور توجیه بمباران بیمارستان‌های غزه پس از طوفان الاقصی به تاکتیک بهانه آفرینی (تراشی) روی آورد و همین‌طور ساخت روایت‌های نامعلوم (متشابه) برای دفع حمایت بین‌المللی از بیمارستان‌ها به اعتبار اینکه این بیمارستان‌ها اهداف نظامی هستند و تونل‌هایی در زیر این بیمارستان‌ها وجود دارد که رهبران حماس از این تونل‌ها برای مدیریت عملیات‌های نظامی خود و انبارکردن اسلحه و موشک و پرتاب آن استفاده می‌کنند.

دقیقاً ۱۰ روز پس از شروع طوفان الاقصی بیمارستان معمدانی توسط اسرائیل مورد هدف قرار گرفت که منجر به شهادت تقریباً ۵۰۰ فلسطینی که بیشتر آنها زن و کودک بودند، شد. مدت کوتاهی پس از جنایت بیمارستان المعمدانی، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی مدعی شد، اسرائیل اطلاعاتی دارد که تأیید می‌کند رهبران نظامی حماس در تونل‌هایی در زیر بیمارستان شفاء (که بزرگ‌ترین بیمارستان نوار غزه است) قرار دارند که از آنجا حملات خود علیه اسرائیل را فرماندهی و سوخت مخصوص بیمارستان‌ها را برای اهداف نظامی استفاده می‌کنند.

علی‌رغم تکذیب حماس اما اسرائیل در نوامبر سال گذشته اقدام به محاصره بیمارستان و سپس بمباران آن گرفت و در پی حمله به بیمارستان، فعالیت بیمارستان متوقف شد. [4] این استراتژی رژیم اشغالگر در هدف قراردادن بیمارستان‌های نوار غزه تا به کنون همچنان ادامه یافته است. این در حالی است که خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در نوامبر ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) اعلام کرده اسرائیل مستندی دال بر حضور جنبش حماس در بیمارستان‌های غزه ارائه نکرده است. این خبرگزاری ذکر کرد طی چندین ماه تحقیقی را انجام داده که از حملات اسرائیل به بیمارستان‌های العوده، اندونزی و کمال عدوان در نوار غزه شواهدی را جمع‌آوری کرده و با ۳۰ بیمار و شاهد و کارمندان بیمارستان افزون بر مسئولان اسرائیلی مصاحبه کرده است که نتیجه تحقیق این بوده که مستندی دال بر حضور مبارزان حماس در بیمارستان‌ها وجود ندارد. [5]

در این بخش به بررسی وضعیت بیمارستان‌ها و روایت پزشکانِ حاضر در این بیمارستان‌ها و همچنین آخرین وضعیت فعالیت مراکز درمانی می‌پردازیم که همچنان در غزه پابرجا مانده و سعی در امدادرسانی به اهالی این منطقه دارند.

/انتهای پیام/