گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ «پل خلیفه» [1] - روزنامهنگار برجسته لبنانی و استاد دانشگاه بیروت - در یادداشتی که وبسایت «Middle East Eye» آن را منتشر کرده است، به موضوع جنگ حزبالله و رژیم صهیونیستی میپردازد. به گفته وی، بر خلاف ادعای نتانیاهو که حزبالله در این جنگ شکست خورده است، نتایج یک جنگ را بر اساس تعداد شهدا یا میزان ویرانیها نمیسنجند؛ بلکه پیروزی یا شکست باید بر اساس اهداف اولیه سنجیده شود و اسرائیل در دستیابی به اهداف خود در جنگ مقابل حزبالله ناکام ماند.
بازگشت مردم به خانههای خود در لبنان
مواجهه ۱۴ماهه بین اسرائیل و حزبالله که در دو ماه گذشته به جنگی علنی تبدیل شد، منجر به کشتهشدن ۳۸۰۰ نفر و بیش از ۱۵۰۰۰ مجروح در لبنان شده است. پس از اعلام آتشبس در چهارشنبه ۴ بامداد ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، بنیامین نتانیاهو - نخستوزیر اسرائیل - مدعی پیروزی در جنگ شد. اما آیا حزبالله در این جنگ شکست خورده است؟
پیروزی را نمیتوان با تعداد شهدا یا میزان ویرانی سنجید؛ بلکه ارزیابی پیروزی باید بر اساس اهداف اولیه جنگ باشد.
درست در لحظات سپیدهدم - تنها دو ساعت پس از اجراییشدن توافق آتشبس بین لبنان و اسرائیل - هزاران خانواده آواره در ماشینها و ونها سفر خود را به سمت روستاهای ویرانشدهشان در جنوب لبنان، دره بقاع و حومه جنوبی بیروت آغاز کردند. ترافیکهای سنگینی در بزرگراه ساحلی که به سمت جنوب لبنان میرود، در جاده به سمت بقاع و در خیابانهای متصلکننده بیروت به حومه جنوبیاش شکل گرفت. سرنشینان خودروها دستهایشان را به نشانه پیروزی بالا برده و پرچمهای حزبالله و تصاویر رهبر تاریخی این حزب یعنی «سید حسن نصرالله» - که در ۲۷ سپتامبر - توسط اسرائیل کشته شد را تکان میدادند.
با وجود ویرانیها، گریهها و ازدستدادن عزیزان، در مجموع، جمعیت خوشحال به نظر میرسیدند. آنها منتظر خروج نیروهای اسرائیلی نشدند تا به سرزمین خود برگردند و همچنین به توصیه ارتش لبنان که صبح روز آتشبس از ساکنان خواسته بود تا زمانی که نیروهای اشغالگر منطقه را ترک نکردهاند، به خانههایشان بازنگردند، توجهی نکردند. آنها طبق احساسات خود عمل کردند؛ همانطور که در سخنرانی تلویزیونی «نبیه بری» - رئیس پارلمان لبنان - به زیبایی بیان شد: «به روستاهای خود برگردید و درختان انجیر و زیتون خود را پیدا کنید. سرفراز و با افتخار به روستاهای خود برگردید؛ زیرا شما دشمن را شکست دادهاید.»
آیا حزبالله واقعاً از این جنگ پیروز بیرون آمده است تا بهعنوان یک قهرمان جشن گرفته شود؟
دستاوردها و شکستها
نتانیاهو در سخنرانی سهشنبه شب ۲۶ نوامبر خود که در آن پذیرش آتشبس از سوی اسرائیل را اعلام کرد، پیروزی اسرائیل را نیز اعلام نمود. وی گفت: «ما حزبالله را یک دهه به عقب برگرداندیم. سه ماه پیش، این موضوع یک داستان علمی - تخیلی به نظر میرسید. اما ما این کار را انجام دادیم. حزبالله دیگر مانند گذشته نیست.»
هدف واقعی اسرائیل از جنگ با حزبالله، ازبینبردن زرادخانه موشکهای بالستیک حزبالله بود؛ اما این هدف محقق نشد.
اسرائیل رهبران سیاسی و نظامی ارشد حزبالله را از بین برده، مؤسسات اجتماعی، مالی و پزشکی آن را ویران کرده، زیرساختهای نظامیاش را بمباران کرده و هزاران نفر از مبارزان آن را کشته و زخمی کرده است. دهها روستا از روی نقشه پاک شدهاند، هزاران خانه به ویرانه تبدیل شده و کسبوکارهای بیشماری نابود شدهاند. بااینحال، به گفته «احمد نورالدین» [2] - استاد تاریخ در جنوب لبنان - «پیروزی را نمیتوان با تعداد شهدا یا میزان ویرانی سنجید، بلکه ارزیابی پیروزی باید بر اساس اهداف اولیه جنگ باشد». وی توضیح میدهد: «استالینگراد و لندن در طول جنگ جهانی دوم ویران شدند. بیش از ۲۰ میلیون نفر از اهالی شوروی، جان خود را از دست دادند؛ اما روسیه و انگلستان در جنگ پیروز شدند».
«الیاس فرحات» [3] - ژنرال بازنشسته ارتش لبنان - نیز خاطرنشان میکند: «اسرائیل در دستیابی به هیچیک از اهداف خود موفق نبوده است.» وی میگوید: «پس از ترور سید حسن نصرالله و دیگر فرماندهان ارشد حزبالله، نتانیاهو اعلام کرد که میخواهد خاورمیانه را تغییر دهد. نتانیاهو در سفر به مرز لبنان گفت با توافق یا بدون توافق، کلید بازگرداندن مردم ما به شمال این است که حزبالله را باید تا آن سوی رودخانه لیتانی عقب برانیم و از تسلیح مجدد آن جلوگیری کنیم. اما اسرائیل هیچیک از این اهداف را به دست نیاورده است»
بازگشت شهرکنشینان به «الجلیل شمالی» صرفاً هدف اعلام شده نتانیاهو بود. به گفته بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، هدف واقعی اسرائیل، ازبینبردن زرادخانه موشکهای بالستیک حزبالله بود که یک تهدید استراتژیک برای اسرائیل است. به گفته «ولید چارا» [4] - تحلیلگر مسائل سیاسی - «این هدف نهتنها محقق نشد، بلکه اسرائیل را با چالش جدیدی مواجه کرد: پهپادهایی که گنبد آهنین قادر به خنثیسازی آنها نبود.»
اهداف محقق نشده
«عبدالحلیم فضلالله» [5] - مدیر مرکز مشاوره، پژوهش و مستندسازی یک اندیشکده وابسته به حزبالله - گفت: «در جنگ اسرائیل با حزبالله، نهتنها اهداف نظامی اسرائیل محقق نشد، بلکه اسرائیل در دستیابی به اهداف نظامی نیز ناکام ماند.» فضلالله میافزاید: «نتانیاهو زمانی که به متحدان غربی خود گفت که این جنگ مقدمهای برای تغییرات اساسی سیاسی در لبنان خواهد بود، اهداف خود را بهوضوح بیان کرد. آن هدف محقق مانده و حزبالله، بزرگترین حزب لبنان از نظر نمایندگی مردمی است و این را در انتخابات پارلمانی اخیر نشان داد. حزبالله بهعنوان بزرگترین حزب از نظر نهادی ادامه خواهد داشت؛ همانطور که با پرکردن سریع موقعیتهای نظامی و سیاسی خالی شده به دلیل ترورها، نهادمندی خود را نشان داده است. حزبالله همچنان یک بازیگر کلیدی در سیاست داخلی لبنان خواهد بود و تمام تلاشها برای حاشیهنشینی سیاسی آن ناکام خواهد بود.» این پژوهشگر بیان کرد: «حزبالله به همراه جنبش امل، همه کرسیهای پارلمانی مربوط به جامعه شیعه در پارلمان لبنان را در اختیار دارد. حزبالله به دلیل دیدگاه اصلاحطلبانه و تعهد به مقاومت در برابر اسرائیل، در دیگر جوامع - چه مسیحی و چه مسلمان - نیز همپیمانانی دارد. باتوجهبه ساختار سیاسی و مذهبی لبنان، «حزبالله» و «امل» در فرایند تصمیمگیری ملی نقش مهمی خواهند داشت.»
حزبالله همچنان یک بازیگر کلیدی در سیاست داخلی لبنان خواهد بود و تمام تلاشها برای حاشیهنشینی آن، سیاستی ناکام خواهد بود.
۱۳ بند توافق آتشبس، بهوضوح نشان میدهد که عمدتاً این توافق بر اساس قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت بنا شده است که لبنان از روزهای اولیه جنگ به اجرای آن بدون «هیچ تغییری» موافقت کرده بود. همانطور که «نبیه بری» نیز بر آن تأکید کرده است. برخلاف ادعاهای نتانیاهو، این توافق به ارتش اسرائیل آزادی تحرک در سرزمین لبنان را اعطا نمیکند. یکی از بندهای آن حق ذاتی اسرائیل و لبنان برای دفاع از خود را تضمین میکند.
همچنین نماینده حزبالله - «حسن فضلالله» [6] - در یک مصاحبه تلویزیونی در روز چهارشنبه ۲۷ نوامبر هشدار داد که «مقاومت حق دفاع از خود» را در صورت حمله اسرائیل دارد. در این توافقنامه، بهصراحت به خلع سلاح حزبالله اشاره نشده است. در این توافق آمده است که «کلیه تأسیسات غیرمجاز مربوط به تولید سلاح و مواد مربوطه برچیده خواهد شد.» همچنین میافزاید که «تمامی زیرساختها و مواضع نظامی غیرمنطبق، برچیده شده و تمامی سلاحهای غیرمجاز، مصادره خواهد شد». این دو بند مبهم هستند؛ زیرا حزبالله و جنبش امل در دولت لبنان نماینده دارند و مشروعیت اصل «مقاومت» از پایان جنگ داخلی در سال ۱۹۹۰ توسط تمام دولتهای لبنانی پذیرفته شده است.
مخالفان حزبالله در داخل لبنان که اغلب به برنامههای سیاسی خارجی گره خوردهاند، احتمالاً از فرصت استفاده خواهند کرد و به بهانه نقض توافقنامه آتشبس، خواستار برچیدن زیرساختهای نظامی و مصادره تسلیحات حزبالله خواهند شد. اگرچه آنها از نتیجه این جنگ ناامید شدهاند و امید خود را برای دیدن نابودی حزبالله توسط اسرائیل پنهان نکردهاند، اما خود را شکستخورده نمیدانند. آنها هم اکنون برای رویارویی با حزبالله و همپیمانانش در مسائل داخلی - بهخصوص در خصوص انتخاب رئیسجمهور لبنان - آماده میشوند. مخالفان حزبالله معتقدند اکنون که این حزب ضعیف شده و به بهبود زخمهای خود و پایگاه مردمیاش مشغول است، حمایت خود را از نامزدی «سلیمان فرنجیه» [7] - وزیر و نماینده سابق پارلمان لبنان - پس خواهد گرفت. نامزد موردنظر آنها، فرمانده ارتش - ژنرال «جوزف عون» [8] - است که مورد حمایت آمریکا میباشد.
مسائل باقیمانده
مسئله دیگری که مهم است، نقش ارتش در دوره آینده است. آیا ارتش رویارویی با حزبالله که بیش از نیمی از جمعیت لبنان از آن حمایت میکنند را از طریق تبدیلشدن به مرزبانان در خدمت اسرائیل میپذیرد؟ یا اینکه به انجام مأموریت اصلی خود یعنی حفظ نظم اجتماعی در لبنان و جلوگیری از شکلگیری شرایط جنگ داخلی ادامه خواهد داد؟ برای پاسخدادن به این سؤالات هنوز زود است. بااینحال، برخی از محافل سیاسی از فراخوان ارتش به ساکنان جنوب لبنان که خواسته بود تا زمان خروج اسرائیل به خانههای خود بازنگردند، ناراضی بودند. این امر بسیار مهم است؛ زیرا بازگشت فوری، گسترده و همراه با جشن و پایکوبی آوارهها، یکی از مهمترین نشانههای شکست اسرائیل در جنگ است.
حزبالله برای بازسازی لبنان میتواند به مؤسسات مدنی و اداری کارآمد خود که در تمام مناطق این کشور حضور دارند تکیه کند.
چالش بزرگ دیگری که حزبالله با آن روبرو خواهد شد، بازسازی مناطقی است که عمدتاً شیعهنشین هستند و آسیبهای زیادی دیده است. فضلالله در این باره میگوید: «حزبالله تلاشهای خود را بر بازسازی متمرکز خواهد کرد؛ بهویژه از آنجا که در این زمینه تجربه قابلتوجهی با بنیاد «وعد» دارد که مناطق ویرانشده پس از جنگ ژوئیه و آگوست ۲۰۰۶ را بازسازی کرده است. این حزب میتواند به مؤسسات مدنی و اداری کارآمد خود که در تمام مناطق لبنان حضور دارند، تکیه کند. حزبالله هر کاری که لازم است را انجام خواهد داد تا بازگشت ساکنان را تضمین کند. این را «شیخ نعیم قاسم» - دبیرکل حزبالله - نیز وعده داده است. بااینحال، نباید فراموش کرد که این مسئولیت دولت لبنان است و باید سهم اصلی را در این زمینه ایفا کند.»
برای «الیاس فرحات» [9] - ژنرال سابق ارتش لبنان - وضعیت چندان واضح نیست. وی میگوید: «باتوجهبه عدم وجود دولت قدرتمند و همچنین عدم وجود کمکهای خیریه و نهادهای تأمین مالی عمده، بزرگترین چالش پیش روی حزبالله، توانایی در تأمین نیازهای مالی پایگاه مردمی است که خانههایشان را از دست دادهاند. آیا حزبالله برای آنها یک سال اجاره پرداخت خواهد کرد و هزینه اثاثیهشان را هم تأمین میکند؟ آنها این کار را در سال ۲۰۰۶ انجام دادند. آنها چگونه میتوانند برای چنین عملیاتی پول فراهم کنند؟» یک منبع در حزبالله گفت که «مسئله پول نیست» و «برنامههای بازسازی آغاز شده است». ماههای آینده جواب تمام این سؤالات را خواهیم دید.
https://www.middleeasteye.net/opinion/despite-losses-and-destruction-hezbollah-hasnt-lost-war
[1] Paul Khalifeh
[2] . Ahmad Noureddine
[3] . Elias Farhat
[4] . Walid Charara
[5] . Abdel Halim Fadlallah
[6] . Hassan Fadlallah
[7] . Sleiman Frangieh
[8] . Joseph Aoun
[9] . Elias Farhat
/ انتهای پیام /