دکتر محمد بختیاری
جنبش دانشجویی که در ۱۶ آذرماه به پاخاسته بود، وصل‌کننده جنبش‌های سیاسی دانشگاهی به مسیر انقلاب شد. این جنبش‌ها به مرور و در یک بازه زمانی ۱۰ ساله به مسیر انقلاب پیوستند و در سال ۱۳۴۲ دانشگاهیان همگام و همراه با روحانیت به یکی از محور‌های اصلی مبارزه علیه رژیم پهلوی و در ادامه یکی از عوامل مهم پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل شدند.
گروه تعلیم و تربیت فرهنگ سدید – دکتر محمد بختیاری: به مناسبت روز ۱۶ آذر که یادبود طنین جاودانه صدای دانشجویان آزادی‌خواه در مقابل اختناق روز‌های پس از کودتای ۲۸ مرداد است به تبیین وضعیت سیاسی دانشگاه‌ها و نقش آنان در پیروزی انقلاب، سال‌های آغازین پس از آن و بررسی وضعیت سیاسی امروز دانشگاه‌ها پرداخته‌ایم. مسئله‌ای که اکنون پس از سال‌ها به نظر بسیاری از کارشناسان به کم‌تحرکی، رخوت و نوعی رکود سیاسی در دانشگاه بدل شده است.
دانشجو همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های اجتماعی کشور، نقشی اساسی و تعیین‌کننده‌ای در تعیین سرنوشت ایران چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از آن داشته‌اند. به گواه مستندات تاریخی، بدنه جنبش‌های دانشجویی اغلب در تقابل با استکبار، خودکامگی و استبداد بوده‌اند و در راه عدالت و آزادی‌خواهی قدم برداشته‌اند. ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ پس از آنکه دانشجویان انزجار و خشم خود را نسبت به سفر نیکسون، معاون وقت رییس جمهور آمریکا به کشور اذعان کردند، نظامیان رژیم پهلوی در دانشگاه تهران مستقر و پس از اعتراض دانشجویان به آنان حمله‌ور شدند. شدت این حمله به حدی بود که شهید چمران در خاطرات خود این چنین نوشته‌اند: «صدای رگبار مسلسل در گوشم طنین می‌اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار بدنم را می‌لرزاند، آه بلند و ناله جانگداز مجروحین را در میان این سکوت دردناک می‌شنوم. دانشکده فنی خون آلود را در آن روز و روز‌های بعد به رای‌العین می‌بینم. نیکسون معاون رییس‌جمهور آمریکا به ایران می‌آمد تا نتیجه بیست و یک میلیون دلار خرج کودتا را ببیند...»
۱۶ آذر در تاریخ ثبت شد؛ از این رو، به احترام مقام شهدای دانشجو واقعه دانشگاه تهران، این روز به نام «روز دانشجو» نام‌گذاری شد، جنبش دانشجویی که در ۱۶ آذرماه به‌پاخاسته بود، وصل‌کننده جنبش‌های سیاسی دانشگاهی به مسیر انقلاب شد. این جنبش‌ها به مرور و در یک بازه زمانی ۱۰ ساله به مسیر انقلاب پیوستند و در سال ۱۳۴۲ دانشگاهیان همگام و همراه با روحانیت به یکی از محور‌های اصلی مبارزه علیه رژیم پهلوی و در ادامه یکی از عوامل مهم پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل شدند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز جنبش‌های سیاسی دانشگاهی به رشد فزاینده خود ادامه دادند و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ را نقطه عطفی برای فعالیت‌های سیاسی دانشگاهی قراردادند. پس از آن در سال‌های جنگ تحمیلی همواره دانشجویان به عنوان استراتژیست‌های مهم و رزمندگان فداکار در جبهه‌های نبرد قلمداد می‌شدند. بیش از ۵ هزار شهید دانشجو، گواه بینش و فهم صحیح سیاسی دانشجویان از شرایط جامعه آن روز کشور است.
جریان دانشجویی که از دهه ۳۰ همراه و همگام جریان انقلاب اسلامی شده بود تا امروز هم‌پای انقلاب و جریان پیش آمد و در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ظهور و بروز‌های بسیاری داشته است اما در سال‌های پس از انقلاب، این مسیر به علل مختلف تا تحدی دچار تزلزل و انحراف شد؛ همان سال‌هایی که رهبر معظم انقلاب درباره آن فرمودند: «خدا لعنت کند آن دست‌هایی را که تلاش کرده‌اند و می‌کنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیر سیاسی کنند.»
آن روز‌ها رهبر معظم انقلاب خبر از نفوذ جریانی دادند که نه تنها نمی‌خواست دانشگاه سیاسی باشد بلکه می‌خواست دانشگاه و جنبش‌های دانشجویی را سیاسیت زده کند؛ به نظر می‌رسد امروز در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی تحرک و پویایی در بین تشکل‌ها و جنبش‌های مختلف سیاسی کمرنگ‌تر شده است و گویی اقشار مختلف دانشگاهی به نوعی سرخوردگی گرفتار آمده‌اند.
یکی از عوامل مهم این کم‌تحرکی و انفعال، عدم تفکیک صحیح در مفاهیم سیاسی است. متأسفانه سال‌هاست که عده‌ای بیرون از دانشگاه در تلاش هستند تا که مفاهیم مثبت و فزاینده‌ای همچون فهم، تحلیل، دانش و آگاهی سیاسی با سیاست‌بازی و سیاسی‌کاری اشتباه گرفته شوند. آنچه مسلم است بازی‌های سیاسی و حاشیه‌سازی نه‌تن‌ها به کسب علم و پیشرفت دانشجویان کمکی نمی‌کند بلکه آسیب‌زا نیز است، اما هنوز تصور بسیاری از دانشگاهیان از فعالیت سیاسی، فعالیت علیه مسئولان نظام و دولت است و به همین دلیل فحاشی، توهین و افتراء جای مباحثه، مطالعه و قدرت تحلیل سیاسی را می‌گیرد.
تأثیر موارد ذکرشده، به دورماندن دانشگاهیان از فضای سیاسی و بی‌تفاوتی آنان نسبت به مسائل روز منجر خواهد شد. آنچه امروز از برآورد وضعیت سیاسی دانشگاه‌ها مشهود به نظر می‌رسد این است که اغلب جریان‌های دانشجویی موجود، فاقد گفتمان سیاسی سازنده هستند و تشکل‌های دانشجویی نتوانسته‌اند به خوبی گفتمان‌سازی سیاسیِ منتقد و در عین حال معتقد به ارزش‌های نظام و انقلاب اسلامی را شکل دهند. به خاطر داشته باشیم که یک دانشگاه منفعل نمی‌تواند در بزنگاه‌های مهم و سرنوشت‌ساز جامعه مداخله مثبت کند و این در حالیست که رسالت دانشجو برخورداری از مسئولیت اجتماعی، تعهد فرهنگی و بینش سیاسی است.
ارسال نظر
مهاجر مهمان نیست!
خانواده در حاشیه خانه مدرن!
میلیاردرها برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
دانش‌آموزان را تبدیل به عدد نکنیم
چرا آمریکا بر طبل نظامی‌گری می‌کوبد؟
منفعت و قدرت، شکاف‌های قومی در کشور را فعال می‌کند
«بسیج» هنوز هم دارویی برای جامعه ایران است
«شکاف خلاقیت» دانش‌آموز مصرف‌گرا تحویل جامعه می‌دهد
کودکان فلسطینی را بکشید تا به من رأی بدهند!
پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها؛ بیایید کمک!
غزه؛ تراژدی غمبار انسانیت
بحران ازدواج مهم‌تر از کاهش نرخ فرزندآوری!
مقاومت فرهنگی در مواجهه با جهانی‌سازی در سطح اقوام ما جاری است
یک قدرت جدید و باورنکردنی
سرمایه‌داری برای خنثی‌کردن دیگران به خرده‌فرهنگ‌ها اجازه هویت‌یابی می‌دهد
خنجر یمنی روی گلوی استعمار!
رویکرد نمایشی در سیستم «سنجش» نظام آموزشی کشور!
مسلمانان در این زمینه عقب‌نشینی نمی‌کنند
یهود، مشکل اروپا بود
بلای قرن جدید!
پرونده ها
تبریک جناب بختیاری متن بسیار دقیق و سنجیده‌ای نگارش فرمودید. به عنوان یک مدرس دانشگاه امیدوارم تفکر امثال شما فعالین فرهنگی به جامعه دانشگاهی سرایت کند.
و من الله التوفیق
موفق و پیروز باشید
امیداوارم بزودی شاهد بازگشت و هنرنمایی مجدد قلم شما در بخش بین‌الملل مشرق باشیم.
بی صبرانه منتظریم...
باتشکر
خبرگزاری مشرق همیشه خانه شما خواهد بود. صمیمانه منتظر بازگشت جنابعالی هستیم جناب دکتر...