سرویس «تعلیم و تربیت سدید» - محمود کوهستانی: بعد از گذشت سال های متمادی با تصویب قانون اجباری کردن تحصیلات تا پایه نهم، میزان کسانی که تحت پوشش آموزش و پرورش قرار گرفتند افزایش پیدا کرد اما با وجود تغییرات گسترده در نظام آموزشی کشور و عوامل مختلف فرهنگی، فردی، سیستمی و اقتصادی ترک تحصیلات و بازماندگی از تحصیل افزایش یافت تا جایی که طبق آمار مرکز پژوهش های مجلس کودکان بازمانده از آموزش و ترک تحصیل را روی هم رفته ۹۳۳,۹۴۹ تن اعلام کرد که از این تعداد شمار بازماندگان از تحصیل ۶۹۶,۳۹۹ نفر و شمار دانش آموزان ترک تحصیلی ۲۳۷,۵۵۰ نفر اعلام شده است.
عوامل موثر بر ترک تحصیل کودکان با عوامل کلان بیرون و درونی نظام آموزشی ارتباط دارد. بدیهی است نظام آموزشی مستقل از ساختارهای کلان اقتصادی و اجتماعی نیست و به صورت مستقل عمل نمی‌کند و خود متاثر از این ساختارهاست. خبرنگار فرهنگ «سدید» در گفتگو با محمدرضا محبوب فر، جامعه شناس و پژوهشگر علوم اجتماعی به بررسی بیسوادی و آسیب‌های اجتماعی در جامعه پرداخته است که در زیر می خوانید:
9 میلیون ایرانی بیسواد مطلق هستند
محبوب فر با اشاره به جایگاه تعلیم و تربیت و سواد در اسلام، گفت: تحصیل علم و سواد آموزی از نظر اسلام یک ضرورت مطلق است. پیش از انقلاب اسلامی نیز، ایران جزء کشورهای بی سواد جهان به شمار می آمد؛ زیرا بیشتر مردم آن از بی سوادی رنج می بردند و تعداد کسانی که تحصیلات عالی داشتند، خیلی کم بود. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سواد و سوادآموزی جایگاه ویژه ای یافت و در تاریخ هفتم دی ماه 1358، به فرمان حضرت امام خمینی (ره)، کشتی این کشور حرکت خود را به سوی علم و علم آموزی آغاز کرد.
محبوب فر در ادامه به آمار بی سوادی و تبعات آن اشاره کرد و افزود: تمام کشورهای جهان به خصوص جوامع در حال توسعه، به مضرات بیسوادی در کشور پی برده اند. ایران نیز با توجه به اهمیتی که برای امور آموزشی و فرهنگی قائل است، برنامه های گسترده ای برای مبارزه با بی سوادی انجام داده است.
ارتباط بی سوادی با پدیده فقر و بیکاری
این جامعه شناس با اشاره به اینکه طی سال های اخیر مسئولین دولتی و آموزشی کشور به موضوع سواد آموزی کم اعتنا شده اند گفت: با افزایش فقر، شکاف طبقاتی و تبعیض در جامعه، ۹ میلیون ایرانی بیسواد مطلق و ۱۱ میلیون کم‌سواد در ایران هستند و طبق آمار مرکز پژوهش های مجلس کودکان کار و خیابان، کودکان ترک تحصیل‌کرده، کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست و کودکان خارج از مدرسه همگی به نوعی با پدیده بازماندگی از تحصیل مربوطند. جمعیت بازماندگان از تحصیل از 130 هزار تا بیش از سه میلیون نفر گزارش شده است.
وی به تبعات بی سوادی در کشور اشاره کرد و افزود: بازگشت نرخ ۴۷ درصدی بی سوادی به کشور به نوعی بحران بی صدا در ایران محسوب می شود. جهل و بیسوادی و نداشتن علم و آگاهی، مهم‌ترین عامل فقر فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی در جامعه است. بیسوادی تهدید جدی برای رشد فرهنگ و اقتصاد جامعه ایرانی شده است. لذا همبستگی معناداری میان بیسوادی و آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایرانی وجود دارد. اکنون با رشد بی سابقه بی سوادی و کم سوادی در کشورمان پدیده فقر و بیکاری افزایش یافته و آسیب های اجتماعی طی سال های آینده دامن گیر جامعه ایرانی خواهد شد.
بی سوادی عامل تهدیدکننده سلامت اجتماعی و روانی جامعه
این کارشناس جامعه افزود: بی سوادی عامل تهدیدکننده سلامت اجتماعی و روانی جامعه است. آمار بالای بیسوادی جامعه و حساس نبودن به رفع سریع و عمیق آن، در درازمدت سایه سنگین خود را بر توسعه علمی خواهد انداخت و معضل بیسوادی و عوارض آن جدی‌تر از آن است كه فکر می کنیم و باید دولتمردان برای حل این معظل اقدامی کنند.
وی با بیان اینکه در اكثر كشورها به معضل بیسوادی به شكل یك مساله فردی نگریسته نمی شود و مشكل را متعلق به كل جامعه می دانند، عنوان داشت: در كشور ما این نگاه كم رنگ بود و توجه چندانی نمی شود در حالی که در بین جوامع امروزی هر كشوری كه تعداد بیسوادان كمتری دارد، از نظر رشد و توسعه در جایگاه بالاتری نسبت به سایر كشورها دارد و ما نیز باید در این امر تلاش بیشتری کنیم و جدا از مسئله سواد به خروجی تحصیلات افراد توجه نماییم.
وی در پایان با بیان اینکه باید میزان همکاری نهادها و ارکان جامعه برای کمک به استمرار باسوادی در جامعه افزایش پیدا کند، گفت: متاسفانه واقعیت این است که این همراهی در سطح جامعه و از طرف نهادها و دیگر دستگاه ها کم است و بسیاری از مسئولان به کم سوادی به عنوان پدیده آسیب زا برای دستگاه های اجرایی کشور باور ندارند و قبول نمی کنند بیسوادی و کم سوادی عامل بسیاری از آسیب های اجتماعی است.
