در اواسط ماه میمیلادی ۲۰۲۳، تخمینها از کشتههای غیرمستقیم ناشی از جنگ علیه ترور منتشر شد. این مرگ و میرهای غیرمستقیم بین ۳.۶ تا ۳.۷ میلیون تخمین زده شده است. اگر این موارد را به مرگهای مستقیمی که قبلاً ایجاد شده اضافه کنیم، تعداد کل کشتهها در جنگ آمریکا علیه ترور به ۴.۵ تا ۴.۶ میلیون میرسد.
گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ جنگ جهانی آمریکا علیه ترور که به دنبال حملات ۱۱ سپتامبر در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا علیه کشورهای اسلامی شروع شد طی دو دهه گذشته به اذعان مراکز مطالعاتی و پژوهشی این کشور میلیونها کشته برجای گذشته است. نتایج پژوهشهای مؤسسه «واتسون» وابسته به دانشگاه «برآون» آمریکا نشان میدهد که طی این مدت ۴.۵ میلیون نفر در غرب آسیا و شمال آفریقا قربانی جنگها و تبعاتی شدهاند که آمریکا به طور مستقیم و غیرمستقیم مسبب آن بوده است. «بهارات دوگرا»[۱] ،روزنامهنگار آزاد، نویسنده، محقق، فعال در حوزه مسائل اجتماعی و زیست محیطی، که تا کنون آثار زیادی از وی منتشر شده است با استناد به این گزارش در یادداشتی که «خانه شفاف سازی اطلاعات»[۲] آن را منتشر کرده است مینویسد آمریکا باید به قربانیان این جنایتها غرامت بپردازد.
میراث شوم جنگ علیه ترور
هنگامی که پژوهش هزینههای جنگ موسسه «واتسون» وابسته به «دانشگاه برآون» تلفات انسانی مستقیم ناشی از خشونت (جنگ واقعی، بمب گذاری و...) ناشی از جنگ آمریکا علیه ترور را که بعد از حملات ۱۱ سپتامبر شروع شد را حدود ۹۲۰۰۰۰ نفر (کمی کمتر از یک میلیون نفر) تخمین زد، بسیاری از مردم از این موضوع شوکه شدند. با این حال حتی در آن زمان محققان پروژه هشدار داده بودند که این فقط تعداد مرگ و میرهایی است که مستقیماً در درگیریها ایجاد شده است. آنها افزوده بودند که اگر تمام مرگهای غیرمستقیم مربوط به جنگ آمریکا با تروریسم نیز حساب شوند (برای مثال مرگهای ناشی از بیماریهای ناشی از تخریب مراکز بهداشتی و درمانی در بمب گذاریها)، آنگاه ممکن است تعداد این مرگها بسیار بیشتر شود، در واقع ممکن است چندین برابر بیشتر باشد.
مرگ و میرهای غیرمستقیم جنگ بین ۳.۶ تا ۳.۷ میلیون تخمین زده شده است. اگر این موارد را به مرگهای مستقیمی که قبلاً ایجاد شده اضافه کنیم، تعداد کل کشتهها در جنگ آمریکا علیه ترور به ۴.۵ تا ۴.۶ میلیون میرسد
در اواسط ماه میمیلادی ۲۰۲۳، این پروژه تخمینهای خود را از کشتههای غیرمستقیم ناشی از جنگ علیه ترور نیز منتشر کرده است. این مرگ و میرهای غیرمستقیم بین ۳.۶ تا ۳.۷ میلیون تخمین زده شده است. اگر این موارد را به مرگهای مستقیمی که قبلاً ایجاد شده اضافه کنیم، تعداد کل کشتهها در جنگ آمریکا علیه ترور به ۴.۵ تا ۴.۶ میلیون میرسد؛ بنابراین تعداد کل مرگ و میرها حدود ۵ برابر تعداد مرگهای مستقیم است. جزئیات دستیابی به این تخمین در مقالهای کاملاً تحقیقی و با ارجاعات دقیق با عنوان «چگونه مرگ پس از جنگ ادامه میدهد؛ تأثیر طنین انداز جنگهای پس از ۱۱ سپتامبر بر سلامت انسان»[۳] ارائه شده است.
این مقاله مهم که توسط «استفانی ساول»[۴] نوشته شده است از یک سو تأییدی بر روندهای گذشته (مانند جنگ کره) است که مرگ غیرمستقیم مدتها پس از جنگ واقعی ادامه دارد و میتواند بسیار بیشتر از مرگهای فوری جنگ باشد و از سوی دیگر یافتههای این پژوهش در چارچوب جنگهای اخیر از نقطه نظر ارزیابی هزینههای جنگ که به واقعیت نزدیک است بسیار مهم است. از این رو این مطالعه برای فعالان و جنبشهای صلح در سراسر جهان برای انتقال پیام خود مبنی بر ترویج صلح و مخالفت با جنگها در میان مردم از اهمیت بالایی برخوردار است.
مجموع تلفات در مناطق جنگی پس از ۱۱ سپتامبر در افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه و یمن میتواند حداقل ۴.۵ تا ۴.۶ میلیون باشد. همچنین میگوید که جنبههای زیادی از زندگی انسانها در این ۵ کشور تحت تاثیر جنگ آمریکا علیه تروریسم بوده است
تراژدی ادامه دارد
در حالی که این پژوهش به وضوح بیان میکند که مجموع تلفات در مناطق جنگی پس از ۱۱ سپتامبر در افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه و یمن میتواند حداقل ۴.۵ تا ۴.۶ میلیون باشد. همچنین میگوید که جنبههای زیادی از زندگی انسانها در این ۵ کشور تحت تاثیر جنگ آمریکا علیه تروریسم بوده است و به همین دلیل ممکن است برآوردهای بسیار دقیقی از میزان تلفات و خسارات غیر مستقیم جنگهای آمریکا به دست نیاید چرا که تخمینها از میزان تلفات در شرایطی ارائه میشود که هنوز شمارش تلفات ادامه دارد. یکی از تاثیرات غیر مستقیم جنگ بر کشورهای هدف گرسنگی و سوء تغذیه کودکان بوده است. از آنجا که گزارش شده است که تعداد کودکان مبتلا به سو تغذیه شدید در این کشورها بسیار زیاد است، این تراژدی هنوز ادامه دارد.
در حالی که به نظر میرسد برآورد اصلی بر روی پنج کشور ذکر شده در بالا متمرکز است، وضعیت غم انگیز برخی از کشورهای دیگر مانند سومالی و لیبی نیز در این گزارش مورد بحث قرار گرفته است. در زمینه سومالی به طور خاص ذکر شده است که با توجه به شرایط شدید قحطی حاکم در اینجا، قوانین مبارزه با تروریسم نیز میتواند تاثیر منفی بر تلاشهای امدادی مورد نیاز مردم گرسنه سومالی بگذارد و مانع امدادرسانی به موقع شود.
نکته مهمی که این مطالعه به آن اشاره میکند این است که در حالی که کشورهای جنگ زده ممکن است پس از پایان جنگ توجه جهان و «جامعه بینالمللی» را از دست بدهند، با این وجود در بسیاری از زمینهها اثرات طولانی مدت جنگ همچنان باعث مرگ و میر، معلولیت و پریشانی بیشتر مردم میشود علاوه بر این، این مرگ و میرهای ناشی از جنگ حتی ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. در مورد عراق، تعداد کودکانی که با نقایص مادرزادی و معلولیت ناشی از حمله آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳ روبرو هستند ممکن است بسیار زیاد باشد، اگرچه این موضوع توسط دیگران تکذیب شده است. با این وجود نمونهها و شواهد متعددی از تاثیرات خطرناک بهداشتی طولانی مدت چندین سلاح، بمب و مهمات بسیار خطرناک وجود دارد.
یک پرونده قضایی بسیار محکمی مبتنی بر عدالت برای پرداخت میلیاردها دلار خسارت از سوی عاملان اصلی این خشونت به قربانیان وجود دارد. این فرآیند میتواند توسط ایالات متحده آمریکا و بریتانیا در عراق آغاز شود و بعدا میتواند به سایر کشورهای قربانی در هر جایی که مورد قوی برای این امر وجود دارد گسترش یابد
ضرورت پرداخت غرامت
در مورد کشورهای قربانی حملات آمریکا و به طور مشخص در مورد عراق به نظر میرسد که این کشور یک مورد بسیار قوی از از تعداد بسیار زیاد مرگ کاملا قابل اجتناب به شمار میرود. جان افراد کاملاً بی گناه که هیچ ربطی به جنگ نداشتند میشد حفظ شود و تعداد زیادی دیگر از افراد کاملا بی گناه در معرض آسیب ها، معلولیتها و بیماریهای بسیار دردناک قرار گرفتهاند.
از این رو یک پرونده قضایی بسیار محکمی مبتنی بر عدالت برای پرداخت میلیاردها دلار خسارت از سوی عاملان اصلی این خشونت به قربانیان وجود دارد. این فرآیند میتواند توسط ایالات متحده آمریکا و بریتانیا به طور خاص برای پرداخت به قربانیان و خانوادههای آنها در عراق آغاز شود و بعدا میتواند به سایر کشورهای قربانی در هر جایی که مورد قوی برای این امر وجود دارد گسترش یابد. چنین پرداختهایی نمیتواند تراژدی بزرگ را از بین ببرد، مصیبتی که کاملاً قابل اجتناب بود. مصیبت بزرگی که برای افراد کاملا بی گناه به دلیل هوسها و تصمیم گیریهای اشتباه گروهی کوچک از افراد متکبر در پستهای قدرت ایجاد شد. اما پرداخت غرامت میتواند به کاهش پریشانی آنها کمک کند، حتی اگر به طور جزئی و دیر هنگام باشد. این کمترین کاری است که میتوان در این مرحله انجام داد.
پینوشت
[۱]. Bharat Dogra [۲]. Information Clearing House [۳]. How Death Outlives War—the Reverberating Impact of the Post ۹/۱۱ Wars on Human Health [۴]. Stephanie Savell